حرم حضرت علی (ع)، مرقدی که هارون الرشید بنا نهاد
هارون الرشید عباسی اولین شخصی بود که بر مزار حضرت علی قبه ساخت. اما پس از او مرقد امام علی (ع) بارها توسط خلفای عباسی تخریب شد. در دوران پس از عباسیان اهتمام امیران، علما و مومنین بیشتر بر امر توسعه و مرمت امر بوده است. پادشاهانی نظیر نادرشاه افشار، احمد شاه قاجار، برخی از سلاطین هند و حتی عثمانی، علمایی نظیر شیخ طوسی و علامه حلی بنا به وصیت در این حرم دفن شده اند.
آدرس: مرکز شهر نجف، میدان امام علی (ع)، نزدیک خیابان الطوسی
قبرستان وادی‌السلام، میعادگاه ارواح مومنین
در نجف، یکی از بزرگ‌ترین و مقدس‌ترین گورستان‌های جهان اسلام واقع شده که بیش از 1400 سال قدمت دارد. نزدیکی به حرم امام علی (ع)، وجود قبور علما و شخصیت‌های مهم، و روایات مذهبی درباره تقدس آن، این مکان را بسیار مشهور کرده است. امام علی (ع) درباره قبرستان وادی السلام فرموده اند:« هیچ مؤمنی در شرق یا غرب زمین نمی‌میرد، مگر اینکه خداوند روح او را به وادی‌السلام منتقل می‌کند.» منبع: بحار الأنوار نویسنده العلامة المجلسي ج ٩٧ صفحه ٢٣٤
آدرس: شمال شرقی شهر نجف، فاصله حدود ۲ کیلومتری از حرم امام علی (ع)
مقام حضرت زین‌العابدین (ع)، عبادتگاه حضرت سجاد در نجف
این مقام در حقیقت، محل توقف و اقامت حضرت سجاد بوده و هرگاه به زیارت جدشان، امام علی (ع) می‌آمدند، در این مکان نماز می خواندند و عبادت می‌کردند.
آدرس: بزرگراه نجف-کوفه، محله حنانه، فاصله حدود ۵ کیلومتری از حرم امام علی (ع)
مسجد حنانه محل نزول راس حسین (ع)
در تاریخ ذکر شده که دو واقعه مهم در محل فعلی مسجد حنانه رخ داده است. اولی مربوط به تشییع جنازه حضرت علی است، که در هنگام گذر از کوفه به نجف هنگامی که جنازه به اینجا رسید، ستونی به نشانه حزن و اندوه خم شد. دوم اینکه پس از واقعه کربلا و هنگام بازگشت به کوفه سر مقدس اباعبدالله (ع) را بر زمین این مسجد گذاشتند. نقل شده که در این هنگام صدایی شبیه به ناله بچه شتری (حنانه) که مادرش را گم کرده باشد بلند شد. همچنین روایت است امام صادق (ع) در این محل نماز خواندند. هنگامی که علّت را پرسیدند، فرمودند: «سر جدم حسین(ع) را در اینجا نهادند.» بحار الانوار علامه مجلسی ج ۹۷ ص ۴۵۴
آدرس: بزرگراه نجف-کوفه، محله حنانه، فاصله حدود ۵ کیلومتری از حرم امام علی (ع)
آرامگاه کمیل ابن زیاد نخعی راوی دعای کمیل
نزدیک مسجد حنانه در منطقه ثَویّه نجف، حرم کمیل ابن زیاد یکی از تابعین و یاران با وفای امام علی واقع شده است. کُمیل بن زیاد نَخَعی یمانی پس از شهادت امام علی (ع) محضر امام حسن (ع) و امام حسین (ع) را نیز درک نمود. سرانجام در سال ۸۲ هجری قمری به دست حجاج ابن یوسف به شهادت رسید و در این مکان دفن شد.
آدرس: بزرگراه نجف-کوفه، نزدیک مسجد حنانه و در فاصله حدود ۳ کیلومتری از حرم امام علی (ع)
آرامگاه شیخ طوسی موسس حوزه علمیه نجف
شیخ طوسی موسس حوزه علمیه نجف و از بزرگان فقه و حدیث شیعه است. او را در خانه خود دفن کردند و بنا به وصیتش خانه تبدیل به مسجد شد. امروزه مسجد شیخ طوسی یکی از اماکن زیارتی شهر نجف به شمار می رود.
آدرس دقیق: شمال حرم امام علی (ع)، خیابان الطوسی، فاصله حدود ۱۰۰ متری از حرم
صافی صفا مزار مومنی از دوردست
درست کنار مقام حضرت امام زین العابدین، در حاشیه بحر نجف مزار أُثيب اليماني، فرد با ایمانی از اهالی یمن قرار دارد.
آدرس دقیق: نزدیک حرم امام علی (ع)، خیابان الصافی
مسجد جامع کوفه، چهارمین مسجد مهم شیعیان
پس از مسجد الحرام در مکه، مسجد النبی در مدینه، مسجد الاقصی در قدس، مسجد جامع کوفه مهمترین مسجد نزد شیعیان است. این همان مسجدی است که حضرت علی در آن نماز می گزاردند. خطبه می خواندند و در نهایت در محراب آن ضربت خوردند. مسجد کوفه مزار تعدادی از مشهورترین بزرگان و علمای شیعه را در خود جای داده است.
آدرس: مرکز شهر کوفه، نزدیک رودخانه فرات
حرم مسلم بن عقیل سفیر امام حسین
مرقد حضرت مسلم بن عقیل(ع) که به نمایندگی از سوی امام حسین(ع) مامور گرفتن بیعت از مردم کوفه بود و اولین شهید واقعه کربلا می رود، در ضلع جنوب‌شرقی مسجد كوفه واقع است. مرقد تا سال ها خارج مسجد کوفه قرار داشت. در حال حاضر به مسجد وصل شده و بخشی از آن به شمار می رود.
آدرس: کوفه، مسجد جامع کوفه
آرامگاه هانی بن عروه پناه دهنده مسلم ابن عقیل
هانی بن عروه مرادی از شخصیت‌هایی بود که دوران جاهلیت و صدر اسلام را درک کرد، با این که توفیق دیدار پیامبر اکرم (ص) را نیافت اما از یاران وفادار امام علی (ع) بود. هانی از بزرگان شیعه در کوفه محسوب می‌شد. پس از ورود عبیدالله بن زیاد به کوفه و پیمان‌شکنی مردم با مسلم بن عقیل، هانی او را در خانه‌اش پناه داد. در نهایت، به سبب حمایت از نماینده امام حسین (ع) و پایداری در راه ولایت، در سال ۶۰ هجری قمری، پیش از واقعه عاشورا، به دستور عبیدالله بن زیاد به شهادت رسید.
آدرس: مسجد جامع کوفه، کنار قبر مسلم ابن زیاد
آرامگاه مختار ثقفی که توسط شیخ آقا بزرگ تهرانی کشف شد
مختار ثقفی رهبر قیام خونخواهی امام حسین (ع) بود که در سال ۶۶ هجری قمری علیه امویان و قاتلان کربلا در کوفه قیام کرد. او در سال ۶۷ هجری قمری به دست مصعب بن زبیر کشته شد. قبر مختار در مسجد کوفه قرار دارد.
آدرس: زاویه جنوب غربی حرم مسلم بن عقیل، متصل به دیوار مسجد کوفه
مسجد سهله، عبادتگاه پیامبران الهی
مسجد سهله در قرن اول هجری توسط قبایل عرب در کوفه، در دو کیلومتری شمال غربی مسجد جامع کوفه، ساخته شد. این مسجد نزد شیعیان جایگاه ویژه‌ای دارد و به امام دوازدهم، حضرت مهدی (عج)، منتسب است؛ بر اساس روایات، ایشان پس از ظهور در این مکان ساکن خواهند شد. همچنین، مسجد سهله محل عبادت و اقامت پیامبرانی مانند حضرت ابراهیم (ع)، ادریس (ع) و خضر (ع) بوده است. بخش‌های مختلف این مکان زیارتی در صفحه مسجد سهله به صورت کامل شرح داده شده است.
آدرس: مسجد سهله در شهر کوفه، عراق، در فاصله حدود ۱۰ کیلومتری شمال شرقی حرم امام علی (ع) در نجف و حدود ۲ کیلومتری شمال غربی مسجد کوفه واقع شده است
مزار میثم، تماری که یار سه امام معصوم شد
مرقد میثم تمار در فاصله حدود 300 متری مسجد کوفه بنا شده است. میثم تمار، خرما فروش کوفی و از یاران امام علی (ع)، امام حسن (ع) و امام حسین (ع) بود، که به دلیل حمایت از اهل‌بیت (ع) و مخالفت با ظلم و فساد بنی‌امیه، به دستور عبیدالله بن زیاد در کوفه به دار آویخته شد و پیش از واقعه کربلا به شهادت رسید.
آدرس: مرقد او در نزدیکی مسجد کوفه و در مسیر جاده کوفه به نجف، در سمت چپ، واقع شده است
