نظر علمای شیعه در مورد حکم زیارت ائمه (علیهم سلام) چیست؟
بنابر نظر اکثر علمای شیعه زیارت ائمه (ع) مستحب موکد است. البته هستند بزرگانی که معتقد به وجوبِ زیارت اهل بیت، خصوصا امام حسین (ع) هستند، چون برداشت آنان از احادیثی که در این مورد به ما رسیده، لازم بودن زیارت است.
بررسی نظر علمایی که زیارت حضرت سید الشهدا را واجب می دانند
علمایی که قائل به واجب بودن زیارت حضرت سیدالشهدا هستند به دو دسته تقسیم می شوند:
علمایی که زیارت امام حسین را واجب عینی می‌دانند
واجب عینی یعنی با انجام عمل واجبی از سوی یک نفر وظیفه از گردن دیگران ساقط نمی‌شود و همه مکلف به انجام آن می‌باشند. مانند نمازهای یومیه.
● جناب شیخ مفید از جمله علمایی است زیارت امام حسین (ع) را واجب عینی می دانند. ایشان در کتاب "المزار" در باب "وجوب زیارت الحسین علیه السلام" به روایاتی استناد کرده که واجب عینی بودن زیارت حضرت سیدالشهداء را پررنگ می‌کند.
المزار مناسک المزار صفحه 27
لَوْ أَنَّ أَحَدَكُمْ حَجَّ دَهْرَهُ ثُمَّ لَمْ يَزُرِ الْحُسَيْنَ بْنَ عَلِيٍّ علیه السلام لَكَانَ تَارِكاً حَقّاً مِنْ حُقُوقِ [اللَّهِ وَ حُقُوقِ] رَسُولِ اللَّهِ صلی الله علیه و آله ، لِأَنَّ حَقَّ الْحُسَيْنِ علیه السلام فَرِيضَةٌ مِنَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَاجِبَةٌ عَلَى كُلِّ مُسْلِم
هر کدام از شما اگر تمام عمرش را حج بجا آورد، اما حسین بن علی (علیهما السلام) را زیارت نکند حقی از حقوق خداوند و رسول خدا صلی الله علیه و آله را ترک کرده، چرا که حق حسین علیه السلام فریضه‌ای است از جانب خداوند که واجب است بر هر مسلمانی.
● علامه مجلسی هم زیارت امام حسین (ع) را واجب عینی می‌دانند. علامه در کتاب بحارالانوار اینگونه می گویند که:
بحارالانوار (چاپ بیروت) جلد 98 صفحه 10
{ثم اعلم أن ظاهر أكثر أخبار هذا الباب و كثير من أخبار الأبواب الآتية وجوب زيارته صلوات الله عليه بل كونها من أعظم الفرائض و آكدها و لا يبعد القول بوجوبها في العمر مرة مع القدرة و إليه كان يميل الوالد العلامة نور الله ضريحه و...}
سپس بدانکه بسیاری از اخبار و روایات این باب و ابوابی که در آینده خواهد آمد، ظهور در وجوب زیارت امام حسین (علیه السلام) دارند. بلکه زیارت امام حسین (علیه السلام) از بزرگترین فرائض و مؤکدترین آنهاست، و بعید نیست که بتوان گفت زیارت امام حسین (علیه السلام) یکبار در تمام عمر واجب است، البته در صورت توان و قدرت. پدر بنده علامه بزرگوار به همین نظر تمایل داشتند و ...
علمایی که زیارت امام حسین (ع) را واجب کفایی می‌دانند
واجب کفایی به این معنا است که با انجام عملی واجب توسط یک نفر وظیفه از گردن سایر افراد ساقط می‌شود.
● جناب شیخ حر عاملی از علمای بزرگ شیعه قائل بودند که زیارت امام حسین (ع) واجب کفایی است. یعنی با زیارت حضرت توسط افراد معدودی، وظیفه زیارت از گردن سایر افراد ساقط می‌شود. ایشان در کتاب "وسائل الشیعه" باب "تاکید" بر استحباب زیارت حسین (علیه السلام) و وجوب کفائی آن بر این موضوع تاکید کرده‌اند. (وسائل الشیعه چاپ مؤسسه آل البیت علیهم السلام جلد 14 ص409)
● آیت‌الله سید عبدالاعلی سبزواری از علمای معاصر نجف نیز قائل به وجوب کفایی زیارت حضرت سیدالشهدا بودند. ایشان در کتاب مهذب الاحکام خود در حاشیه بررسی فقهی یک روایت چنین میگوید: (بله زیارت امام حسین (علیه السلام) با توجه به جهاتی خارج از این روایت واجب کفائی است و همچنین است زیارت سایر أئمه (علیهم السلام) و...)
نظر بیشتر علمای دین در مورد حکم شرعی زیارت ائمه چیست؟
اکثر علماء، زیارت امام حسین و سایر اهل بیت (ع) را البته مستحب مؤکَّد می‌دانند. به عنوان نمونه:
● حضرت آیت‌الله مکارم شیرازی معتقدند زيارت قبر پيامبر اكرم (صلى الله عليه و آله) و اهل بيت (عليهم السلام) از مستحبّات مؤكّد است. البته این نظر مستند به حدیثی از امیرالمؤمنین است، آنجا که فرمودند:
بحارالانوار (چاپ بیروت) جلد 97 صفحه 121
فَقَالَ لِي يَا أَبَا الْحَسَنِ إِنَّ اللَّهَ تَعَالَى جَعَلَ قَبْرَكَ وَ قَبْرَ وُلْدِكَ بِقَاعاً مِنْ بِقَاعِ الْجَنَّةِ وَ عَرْصَةً مِنْ عَرَصَاتِهَا وَ إِنَّ اللَّهَ جَعَلَ قُلُوبَ نُجَبَاءَ مِنْ خَلْقِهِ وَ صَفْوَةٍ مِنْ عِبَادِهِ تَحِنُّ إِلَيْكُمْ وَ تَحْتَمِلُ الْمَذَلَّةَ وَ الْأَذَى فَيَعْمُرُونَ قُبُورَكُمْ وَ يُكْثِرُونَ زِيَارَتَهَا تَقَرُّباً مِنْهُمْ إِلَى اللَّهِ وَ مَوَدَّةً مِنْهُمْ لِرَسُولِهِ أُولَئِكَ يَا عَلِيُّ الْمَخْصُوصُونَ بِشَفَاعَتِي الْوَارِدُونَ حَوْضِي وَ هُمْ زُوَّارِي غَداً فِي الْجَنَّة
پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله) به من فرمود: یا علی خداوند قبر تو و قبور فرزندانت را بقعه‌ای از بقاع بهشت و عرصه‌ای از عرصه‌های بهشت قرار داده و قلب بندگان برگزیده و نخبگان ایشان را شیفته شما قرار داده، به‌گونه‌ای که با تحمل سختی‌ها و آزار و اذیت‌ها قبور شما را تعمیر و آباد می‌کنند و بسیار زیاد به زیارت آن قبور می‌روند و این اعمال را از جهت تقرب به خدا و محبت رسولش انجام می‌دهند. یا علی آنها افرادی هستند که شفاعت من اختصاص به آنها پیدا می‌کند و فردای قیامت در حالیکه زائر من هستند بر حوض من (حوض کوثر) وارد می‌شوند.
چند بار در سال به زیارت امام حسین (ع) برویم؟
در حدیثی از امام صادق (ع) داریم که فرمودند: ثروتمندان 2 بار و فقرا یکبار در سال به زیارت حضرت سیدالشهدا بروند.
الکافی جلد 4 صفحه 589
عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ حَقٌّ عَلَى الْغَنِيِّ أَنْ يَأْتِيَ قَبْرَ الْحُسَيْنِ علیه السلام فِي السَّنَةِ مَرَّتَيْنِ وَ حَقٌّ عَلَى الْفَقِيرِ أَنْ يَأْتِيَهُ فِي السَّنَةِ مَرَّة
حق است بر ثروتمند که در سال دو مرتبه به {زیارت} قبر حسین (علیه السلام) برود و بر فقیر حق است که در سال یک بار برود.
توجه کنید که مراد حضرت از بیان این حدیث در وهله اول تاکید بر زیارت حضرت سیدالشهدا است. نه واجب بودن این تعداد زیارت سالانه بر فقیر و غنی.
راهکار این که امام حسین (ع) را زیاد زیارت کنیم چیست؟
سدیر از یاران امام صادق (ع) نقل می‌کند که ایشان فرمودند:
يَا سَدِيرُ تَزُورُ قَبْرَ الْحُسَيْنِ علیه السلام فِي كُلِّ يَوْمٍ؟ قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاكَ لَا . قَالَ مَا أَجْفَاكُمْ . فَتَزُورُهُ فِي كُلِّ شَهْرٍ؟ قُلْتُ لَا . قَالَ فَتَزُورُهُ فِي كُلِّ سَنَةٍ؟ قُلْتُ قَدْ يَكُونُ ذَلِكَ . قَالَ يَا سَدِيرُ مَا أَجْفَاكُمْ لِلْحُسَيْنِ علیه السلام . أَ مَا عَلِمْتَ أَنَّ لِلَّهِ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى أَلْفَ أَلْفِ مَلَكٍ شُعْثٌ غُبْرٌ يَبْكُونَ وَ يَزُورُونَ وَ لَا يَفْتُرُونَ وَ مَا عَلَيْكَ يَا سَدِيرُ أَنْ تَزُورَ قَبْرَ الْحُسَيْنِ علیه السلام فِي كُلِّ جُمْعَةٍ خَمْسَ مَرَّاتٍ أَوْ فِي كُلِّ يَوْمٍ مَرَّةً؟ قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاكَ بَيْنَنَا وَ بَيْنَهُ فَرَاسِخُ كَثِيرَةٌ . فَقَالَ لِيَ اصْعَدْ فَوْقَ سَطْحِكَ ثُمَّ الْتَفِتْ يَمْنَةً وَ يَسْرَةً ثُمَّ ارْفَعْ رَأْسَكَ إِلَى السَّمَاءِ ثُمَّ تَنْحُو نَحْوَ الْقَبْرِ فَتَقُولُ السَّلَامُ عَلَيْكَ يَا أَبَا عَبْدِ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَيْكَ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَكَاتُهُ. تُكْتَبُ لَكَ بِذَلِكَ زَوْرَةٌ وَ الزَّوْرَةُ حَجَّةٌ وَ عُمْرَةٌ
ای سَدیر آیا قبر حسین علیه السلام را هر روز زیارت میکنی؟ گفتم : نه فدایت شوم. حضرت فرمود چقدر جفا کاری! سپس پرسید آیا در هر ماه زیارت میکنی؟ گفتم نه! پرسید آیا در طی سال زیارت میکنی؟ گفتم: ممکن است در طی سال به زیارت بروم. حضرت فرمود: ای سَدیر چقدر شما جفا کارید در حق حسین (علیه السلام). آیا نمی‌دانی که خداوند هزار هزار مَلَک دارد که ژولیده و غبارآلود گریه می‌کنند و زیارت می‌کنند و آرام نمی‌شوند؟ ای سَدیر تو را چه می‌شود که در هر روز جمعه پنج مرتبه یا هر روز یک مرتبه قبر حسین (علیه السلام) را زیارت کنی؟ به امام گفتم فدایت شوم بین ما و امام حسین (علیه السلام) فرسخ‌های زیادی فاصله است. سپس حضرت فرمود: به بالای خانه‌ات برو به چپ و راست توجهی کن، سپس سرت را به سوی آسمان بلند کن، سپس به سوی قبر توجه کن و بگو: ألسَّلامُ عَلَیکَ یَا أبَا عَبدِالله، ألسَلامُ عَلَیکَ وَ رَحمةُ اللهِ وَ بَرَکَاتُهُ. که در این‌صورت برای تو یک زیارت جدّم، یک زیارت حج واجب و یک زیارت عمره نوشته می‌شود.
سَدیر میگوید: چه بسا که بعد از این دستور امام، بیش از بیست مرتبه در ماه این زیارت را انجام دادم.
