چکیده مقاله
هر آنچه درباره احکام غسل زیارت در این مقاله گفته‌ایم را در چند خط بخوانید:
حکم غسل زیارت
حضرات آیات (خامنه ای، نوری همدانی، مکارم)، غسل زیارت را مستحب نمی دانند. بلکه باید به نیت رجا خوانده شود. نیت رجاء یعنی این که به امید آن که به این عمل اجر و ثواب تعلق گیرد. از سویی دیگر مراجع معظم (بهجت و صافی گلپایگانی) غسل زیارت را مستحب، بلکه برای زیارت امام حسین مستحب موکد می دانند.
تفاوت با غسل واجب
غسل زیارت بنا بر نظر مراجع یا مستحب است، یا به قصد رجا خوانده می شود. یعنی اجباری به انجام آن نیست. اما انجام غسلی مانند غسل جنابت و یا سایر غسل های واجب اجباری است.
شیوه انجام غسل زیارت
ترتیبی و ارتماسی
مبطلات
هر چه که وضو یا غسل را باطل کند مثل حیض، نفاس یا بول. اگر عملی صورت گیرد که غسل را باطل می کند، دوباره باید غسل نمود
نماز با غسل زیارت
حضرت آیت الله مکار شیرازی قائل به این هستند که با غسل زیارت می توان نماز خواند. اما سایر مراجع بر این نظرند که حتما باید وضو هم گرفت.
مدت اعتبار غسل زیارت
اگر روز غسل کنید: تا غروب
اگر شب غسل کنید: تا طلوع صبح (مکارم شیرازی)
غسل زیارت جزو کدام نوع غسل‌هاست؟
غسل یا واجب است مثل جنابت یا مستحب مثل زیارت (که به هنگام زیارت قبر ائمه معصومین (ع) انجام می‌شود). مستحب یعنی انجام آن توصیه شده اما الزامی نیست. غسل زیارت تنها زمانی واجب می شود که برای ادای نذر، عهد یا قسم باشد. البته نظرات مراجع عظام در این زمینه تفاوت هایی دارد. اما در هیچ کدام از احکام شرعی و احادیثی که از ائمه به ما رسیده منعی برای آن ذکر نشده است.
غسل زیارت از دیدگاه مراجع چه حکمی دارد؟
به طور کلی در باب استحباب غسل زیارت اماکن مقدسه دو نوع حکم داریم.
- غسل کردن برای زیارت خانه خدا، حرم پیامبر و مسجد الحرام مستحب است.
- غسل برای زیارت قبور ائمه معصومین از دور و نزدیک هم توصیه شده. اما مستحب بودن آن ثابت نشده است. پس به نیت رجاء غسل زیارت کنید. یعنی غسل کنید و به ثواب الهی امید داشته باشید. حضرات آیات نوری همدانی، خامنه ای و مکارم شیرازی بر این نظر هستند. با این حال غسل کردن برای زیارت مرقد سید الشهداء توصیه موکد است و بسیاری از مراجع مانند آیات عظام بهجت و صافی گلپایگانی زیارت ائمه معصومین را مستحب می دانند.
تفاوت روش انجام غسل زیارت و غسل واجب کدام است؟
در روش انجام، هیچ تفاوتی میان غسل زیارت و غسل واجبی مانند جنابت وجود ندارد و می توان آن را به دو روش ترتیبی یا ارتماسی انجام داد.
غسل زیارت به روش ترتیبی
نیّت: ابتدا باید نیّت غسل زیارت را مشخص کنید. مثلاً بگویید: (غسل می‌کنم برای زیارت امام حسین (ع) قربة الی الله)
شستن سر و گردن: ابتدا سر و سپس گردن را بشویید. کسانی که موی بلند دارند مو را هم به صورت کامل بشویند.
شستن نیمه راست، سپس نیمه چپ بدن: بايد نصف ناف و نصف عورت را با طرف راست بدن و نصف ديگر را با طرف چپ بشويد، ولى بهتر است تمام آن را با هر دو طرف غسل دهد.
براى اين كه يقين كنید هر سه قسمت بدن يعنى سر و گردن و طرف راست و طرف چپ را كاملاً غسل داده اید، کمی از قسمت هاي ديگر را با آن قسمت بشویید و احتیاط مستحبّ آن است كه طرف راست گردن را با طرف راست بدن و طرف چپ گردن را با طرف چپ بدن بشویید.
غسل زیارت به روش ارتماسی
غسل ارتماسی آن است که بعد از نیّت، غسل کننده تمام بدن را یک دفعه در آب استخر و... فرو برید. توجه کنید در غسل ترتیبی لازم نیست تمام بدن از قبل پاک باشد و همان که هنگام غسل هر قسمتی را آب بکشید کافی است. اما در غسل ارتماسی باید تمام بدن قبل از غسل پاک باشد.
مبطلات غسل زیارت
از آنجا که غسل زیارت جزء غسلهای مستحب محسوب می‌شود. مبطلات آن هم تابع همان است، حضرت آیت الله تبریزی در جواب استفتاء مبطلات غسلهای مستحبی اینگونه پاسخ داده اند.
آن دسته از غسلهای مستحبى که با هدف خاصی (مانند زیارت معصومان) صورت می‌گیرد، با حادث شدن هر یک از مبطلات غسل (مانند جنابت)، یا مبطلات وضو (مانند خواب)، باطل می‌شود. آیت الله تبریزی، جواد، استفتائات جدید، ج1، ص 54، س 242، قم، چاپ اول
بنابراین، اگر غسل انجام شد، اما بعد از آن مبطلی سر زد، آن غسل برای زیارت کفایت نمی‌کند، چه اینکه مبطل یک ساعت بعد از غسل سرزده باشد، یا چند ساعت، و باید برای زیارت غسلی دوباره انجام شود.
آیا با غسل زیارت می توان نماز خواند؟
به جز حضرت آیت الله مکارم که خواندن نماز با غسل زیارت را تایید کرده اند. نظر اکثر مراجع این است که برای خواندن نماز باید وضو گرفت و صرف غسل زیارت کافی نیست.آیت الله خمینی در مسئله ۶۴۶ رساله توضیح المسائل اینگونه پاسخ داده اند.
انسان نمی‌تواند با غسل مستحبی کاری که مانند نماز وضو لازم دارد انجام دهد.
با توجه به تکثر نظر مراجع تقلید در این موضوع، بهتر است که مقلدین، نظر مرجع خود را مد نظر قرار دهند.
غسل زیارت تا چه زمانی معتبر می باشد؟
نظر مراجع تقلید در مورد مدت اعتبار غسل زیارت تفاوتی ندارد. به عنوان نمونه حضرت آیت الله مکارم شیرازی در بخش استفتائات خود اینگونه پاسخ داده اند:
معمولا اگر غسل زیارت را روز انجام دهند تا آخر روز و اگر شب باشد تا آخر شب ( طلوع صبح ) معتبر می باشد. منبع: استفتائات آیت الله مکارم شیرازی
