از دید ائمه اطهار زیارت با معرفت چه نتایجی دارد؟
از دیدگاه حضرات معصومین زیارتی با معرفت است که منجر به شناخت و آگاهی از جایگاه و درک حق آن کس که زیارتش می کنیم شود. برای رسیدن به این مقصود علاوه بر رعایت آداب ظاهری زیارت، باید به ابعاد معنوی و باطنی آن هم پرداخت. حال اگر به این نکات توجه نکنیم این زیارت ارزش چندانی ندارد و نمی توان آن را زیارتی با معرفت به شمار آورد.
زیارت با معرفت چه اثری بر زندگی شخص زائر دارد؟
ائمه اطهار در احادیث متعدد، آثاری را بر زیارت با معرفت بر شمرده اند. در ادامه تعدادی از این آثار بیان می‌شوند.
به شرط دوستی اهل بیت با ایشان محشور می شوید
امام باقر علیه السلام بر این عقیده اند که حتی اگر سنگی محبّت اهل بیت ع را داشته باشد با ایشان محشور می‌شود. ایشان فرمود:
بحار الأنوار جلد 27 صفحه 95
وَ اللهِ لَوْ أَحَبَّنَا حَجَرٌ حَشَرَهُ اللهُ مَعَنَا
قسم به خداوند اگر سنگی ما را دوست داشته باشد خداوند آن را با ما محشور خواهد کرد.
قرار گرفتن در جایگاه شهدای بدر، پاداش زائر امام رضا
در حدیثی از امام کاظم در مورد فرزندشان علی ابن موسی الرضا اینگونه آمده است:
کامل الزیارات جلد 1 صفحه 305
فَمَنْ زَارَهُ مُسَلِّماً لِأَمْرِهِ عَارِفاً بِحَقِّهِ كَانَ عِنْدَ اللَّهِ جَلَّ وَ عَزَّ كَشُهَدَاءِ بَدْرٍ
هر کسی او را زیارت کند در حالی که حق او را می‌شناسد، زیارت کند، نزد خداوند مانند شهیدان جنگ بدر است.
آمرزش گناه گذشته و آینده کمترین اجر زائر امام حسین (ع)
در برخی احادیث تصریح شده است کمترین اجر و ثوابی که برای زائر امام حسین علیه السلام در نظر گرفته می‌شود این است که خداوند تمام گناهان پیشین و پسین او را می‌آمرزد. (وسائل الشیعه، ج.14 ص.410)
زائران هر امام مشمول شفاعت آن امام قرار می گیرند
کسانی که به زیارت امام می‌روند، مورد شفاعت وی قرار خواهند گرفت. امام رضا علیه السلام فرمود:
میزان الحکمه جلد 5 صفحه 117
إنّ لِکلِّ إمامٍ عَهداً فی عُنُقِ أولِیائهِ وشیعَتِهِ، وإنَّ مِن تَمامِ الوَفاءِ بالعَهدِ وحُسنِ الأداءِ زیارَةَ قُبورِهِم، فَمَن زارَهُم رَغبَةً فی زیارَتِهِم وتَصدیقاً بما رَغِبوا فیهِ کانَ أئمَّتُهُم شُفَعاءَهُم یومَ القِیامَةِ
هر امامی عهدی بر گردن پیروان و محبّان و شیعیان خویش دارد و یکی از مصادیق کامل وفای به عهد آن است که ادب زیارت او را خوب انجام دهد بنابراین هر کسی ایشان را با شوق زیارت کند در حالی که آنچه اهل بیت ع مشتاق آن بودند را بپذیرد و تصدیق کند، امامان شفیع چنین فردی در روز قیامت خواهند بود
زیارت اهل بیت (ع) کلید نجات از سختی های قیامت
در برخی احادیث تصریح شده است کسی که به زیارت اهل بیت ع برود از سختی‌های روز قیامت نجات یافته و عذاب جهنم از او برداشته می‌شود. در حدیثی از پیامبر ص چنین نقل شده است:
کامل الزیارات جلد 1 صفحه 11
مَنْ زَارَنِي أَوْ زَارَ أَحَداً مِنْ ذُرِّيَّتِي زُرْتُهُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ فَأَنْقَذْتُهُ مِنْ أَهْوَالِهَا
هر کس من یا یکی از فرزندانم را زیارت کند، در روز قیامت به دیدار او رفت او را از سختی‌های قیامت نجات می‌دهم
واسطه شدن اهل بیت برای برآورده شدن حاجات
وقتی کسی به زیارت اهل بیت علیهم السلام می‌رود، در واقع آنها را واسطه بین خودش و خداوند قرار می‌دهد. این کار ریشه قرآنی دارد، چون خداوند در آیه 35 سوره مائده فرموده: «وَ ابْتَغُوا إِلَيْهِ الْوَسيلَةَ» یعنی برای نزدیک شدن به خدا، وسیله‌ای پیدا کنید. اینجا «وسیله» به معنای چیزی است که ما را به خدا نزدیک‌تر کند.در روایات اسلامی، اهل بیت علیهم السلام به‌عنوان این «وسیله» معرفی شده‌اند. مثلاً در حدیثی که از امام رضا علیه السلام نقل شده، پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرموده‌اند:
عیون أخبار الرضا جلد 2 صفحه 58
وَ هُمُ الْوَسِیلَهْ إِلَی اللَّهِ عَزَّ وَ جَل
امامان از فرزندان امام حسین علیه السلام، وسیله‌ای برای رسیدن به خداوند هستند.
این نشان می‌دهد که اهل بیت جایگاه ویژه‌ای برای واسطه‌گری بین ما و خدا دارند.
باز شدن مسیر تقرب به خداوند با زیارت امام حسین (ع)
زیارت با معرفت امام حسین (ع)، راهی برای تقرب به خداوند و کسب رضایت اوست.امام رضا می فرمایند:
کامل الزیارات جلد 1 صفحه 150
مَنْ زَارَ الْحُسَيْنَ (ع) كَانَ كَمَنْ زَارَ اللَّهَ فِی عَرْشِهِ
هر کسی حسین ع را زیارت کند مانند کسی است که خدا را در عرش زیارت کرده است
افزایش خداباوری و ایمان با توجه به معنی زیارت ها
زیارت جامعه کبیره با یکصد تکبیر شروع می شود. یعنی مطلع زیارت تاکید بر توحید است. در سایر زیارات و اذکاری که از اهل بیت به ما رسیده و در اماکن مقدسه خوانده می شود به نکات مشابهی بر می خوریم که به نوعی توسل و ملاک قرار دادن ذات اقدس الهی است. به طور نمونه در سجده برخی زیارات توصیه به خواندن این ذکر شده است.
إقبال الأعمال جلد 1 صفحه 172
اللَّهُمَّ إِلَيْكَ تَوَجَّهْتُ وَ بِكَ اعْتَصَمْتُ وَ عَلَيْكَ تَوَكَّلْتُ اللَّهُمَّ أَنْتَ ثِقَتِي وَ أَنْتَ رَجَائِی خداوندا به سوی تو روی کرده‌ام و به تو پناه آورده‌ام و بر تو توکّل کرده‌ام؛ خداوندا تنها به تو اعتماد دارم و تنها تو امید من هستی
خداوندا به سوی تو روی کرده‌ام و به تو پناه آورده‌ام و بر تو توکّل کرده‌ام؛ خداوندا تنها به تو اعتماد دارم و تنها تو امید من هستی
توجّه به مفاهیم این ذکرها و زیاراتی که در اعتاب مقدسه خوانده می شود، در ایجاد حس خداباوری و ایمان فرد موثر است.
حجّ مقبولی که به همراه رسول الله انجام شود
در حدیثی از امام باقر علیه السلام فرمود:
کامل الزیارات جلد 1 صفحه 157
زِيَارَةُ قَبْرِ الْحُسَيْنِ ع تَعْدِلُ حِجَّةً مَبْرُورَةً مَعَ رَسُولِ اللَّهِ
زیارت قبر حسین ع معادلِ یک حجّ مقبولی است که همراه با رسول الله ص انجام گرفته باشد.
از کجا بفهمیم زیارتمان با معرفت است؟
با توجه به احادیث مختلف، می‌توان مصادیق متعددی برای زیارت با معرفت برشمرد که برخی از آنها در ادامه بیان می‌شوند:
- شناخت مقام و منزلت امام
شناخت حقیقی مقام و منزلت امام بگونه ای است که در آن علاوه بر مقام امامت و عصمت ایشان، علم بدون واسطه ای که از خداوند دریافت می کند و جایگاه ایشان در نزد خداوند متعال مورد توجّه قرار می‌گیرد. امام باقر علیه السلام فرموده اند:
الکافی جلد 1 صفحه 357
كُلُّ مَنْ دَانَ اللَّهَ بِعِبَادَةٍ يُجْهِدُ فِيهَا نَفْسَهُ وَ لَا إِمَامَ لَهُ مِنَ اللَّهِ فَسَعْيُهُ غَيْرُ مَقْبُولٍ وَ هُوَ ضَالٌّ مُتَحَيِّرٌ وَ اللَّهُ شَانِئٌ لِأَعْمَالِهِ
هرکسی در عبادت خداوند کوشش کند در حالی که امامی منصوب از سوی خداوند ندارد، تلاش او پذیرفته نیست و او گمراه و متحیّر است و خداوند از اعمال او ناخشنود است.
- درک حق امام و اطاعت محض از وی
در تفکر شیعی رابطه امام و امّت رابطه‌ای دوطرفه استف یعنی هر یک حقوقی بر عهده دیگری دارد. امام علی علیه السلام درباره این رابطه دو طرفه فرمود:
نهج البلاغه خطبه 34
أَيُّهَا النَّاسُ إِنَّ لِي عَلَيْكُمْ حَقّاً وَ لَكُمْ عَلَيَّ حَقٌّ؛ فَأَمَّا حَقُّكُمْ عَلَيَّ فَالنَّصِيحَةُ لَكُمْ وَ تَوْفِيرُ فَيْئِكُمْ عَلَيْكُمْ وَ تَعْلِيمُكُمْ كَيْلَا تَجْهَلُوا وَ تَأْدِيبُكُمْ كَيْمَا تَعْلَمُوا. وَ أَمَّا حَقِّي عَلَيْكُمْ فَالْوَفَاءُ بِالْبَيْعَةِ وَ النَّصِيحَةُ فِي الْمَشْهَدِ وَ الْمَغِيبِ وَ الْإِجَابَةُ حِينَ أَدْعُوكُمْ وَ الطَّاعَةُ حِينَ آمُرُكُمْ
اى مردم! مرا بر شما حقّى است و شما را بر من حقّى: امّا حقّ شما بر من (نخست) اين است که از خيرخواهي شما دریغ نورزم و بيت المال را در راه شما به طور کامل به کار گيرم و شما را تعليم کنم تا از جهل و ناداني رهايي يابيد و شما را تربيت کنم تا فراگيريد و آگاه شويد. و امّا حقّ من بر شما، اين است که در بيعت خويش وفادار باشيد و در آشکار و نهان، خيرخواهى را (در حقّ من) به جا آوريد و هر وقت شما را بخوانم، اجابت کنيد و هر زمان به شما فرمان دهم اطاعت كنيد.
پس درک این حقوق، اطاعت زبانی، قلبی و عملی از دستورات حضرات معصومین در زیارت با معرفت ایشان موثر است.
آیا آثار زیارت، برای تمام ائمه یکسان است؟
در برخی روایات آثاری برای زیارت امام خاصی مانند امام حسین (ع) یا امام رضا (ع) بیان شده است. اگر چه این آثار درباره زیارت امامی خاص بیان شده است، اما به تعبیر احادیث «همه اهل بیت علیهم السلام» نور واحدی هستند، پس این احتمال زیاد است که آثار و برکات را برای مطلق زیارت، یعنی زیارت هر امامی در نظر گرفت.
