زیارت جامعه کبیره از امام هادی (ع) نقل شده و علاوه‌بر تبیین مقام والای اهل‌بیت (ع)، شناختی عمیق از جایگاه امامان به دست می‌دهد. در این مقاله به این موارد می‌پردازیم:
زیارت جامعه کبیره چه فضیلت‌ها و ثواب‌هایی دارد؟
۱. زیارتی جامع برای شناخت امامان معصوم (ع)
این زیارت، تصویری کامل از ویژگی‌های امامان ارائه می‌دهد و موجب افزایش معرفت نسبت به آن‌ها می‌شود.
۲. معرفت امام، راهی به سوی معرفت خداوند
در این زیارت آمده است: «من عرفکم فقد عرف الله»؛ یعنی شناخت امامان، همان شناخت خداوند است.
امام باقر (ع) نیز فرموده‌اند که «عبادت واقعی، تنها با شناخت صحیح خدا، پیامبر و امامان (ع) ممکن است»
(الكافي، ج ۱، ص ۱۸۱)
این نشان می‌دهد که معرفت امام، مقدمه‌ای برای درک صحیح از توحید و دین است.
۳. عامل قبولی ایمان و عبادات
در احادیث تاکید شده که بدون شناخت امام، ایمان و عبادات انسان کامل نیست.
۴. ارتباط با امام زمان (عج) و تقویت ولایت‌پذیری
زیارت جامعه کبیره، پیوند قلبی با امامان، به‌ویژه امام زمان (عج) را تقویت می‌کند. در این زیارت، به پذیرش ولایت امامان و اطاعت از آن‌ها تأکید شده که در زمان غیبت، این امر از طریق رجوع به فقهای جامع‌الشرایط تحقق می‌یابد.
امام صادق (ع) فرموده‌اند: «بنده خدا مومن نخواهد بود، مگر آنکه خدا، پیامبر، همه امامان و امام زمانش را بشناسد و به او رجوع کند.»
الكافي، ج ۱، ص ۲۵۵
۵. وسیله‌ای برای شفاعت و بخشش گناهان
این زیارت راهی برای بهره‌مندی از شفاعت اهل‌بیت (ع) است. امامان (ع) در این زیارت به‌عنوان واسطه‌های فیض الهی معرفی شده‌اند و خواندن آن، زمینه‌ساز آمرزش گناهان و افزایش تقوا است.
چه ویژگی‌های خاصی برای این زیارت بیان شده است؟
- آداب سخن گفتن با امامان (ع) را آموزش می‌دهد.
- به جایگاه خدا در نگاه اهل‌بیت (ع) اشاره و تاکید شده است.
- در این زیارت امامان (ع)، معیار حق و هدایت معرفی می‌شوند.
- امامان (ع)، راه مستقیم و امانت خدا در میان مردم‌‌اند و محافظت از آن‌ها واجب است.
- این زیارت قبولی اعمال را در گرو پیروی از امامان (ع) دانسته است.
زیارت جامعه کبیره در استجابت دعا و رفع مشکلات چه نقشی دارد؟
۱. امامان معصوم(ع)، واسطه‌های فیض الهی
در زیارت جامعه کبیره، اهل‌بیت(ع) به‌عنوان «ابواب رحمت» و «وسایل رسیدن به خدا» معرفی شده‌اند: «بِكُمْ فَتَحَ اللَّهُ وَ بِكُمْ يَخْتِمُ...» (به‌واسطه شما خداوند آغاز می‌کند و به‌واسطه شما پایان می‌دهد.) این بیان نشان می‌دهد که تقرب به خداوند از طریق محبت و توسل به اهل‌بیت(ع) می‌تواند تأثیر مهمی در برآورده شدن دعاها داشته باشد.
۲. پیوند با امام زمان(عج) و استمداد از ایشان
در بخش پایانی این زیارت، زائر با اظهار محبت و وفاداری به امام زمان(عج)، از ایشان درخواست هدایت و یاری می‌کند. از آن‌جا که امام معصوم، ولیّ خدا بر زمین است، توسّل به ایشان می‌تواند در حل مشکلات و رفع گرفتاری‌ها نقش ویژه‌ای داشته باشد.
۳. مطهر کردن روح و زمینه‌سازی برای اجابت دعا
یکی از موانع استجابت دعا، گناه و آلودگی‌های روحی است. زیارت جامعه کبیره با تأکید بر مقام عصمت و پاکی اهل‌بیت(ع)، زائر را به تأسی از آنان فرا می‌خواند که این امر موجب تزکیه نفس و نزدیک‌تر شدن انسان به اجابت دعا می‌شود.
۴. تجربه‌ی علما و بزرگان در تأثیر این زیارت
آیت‌الله بهجت(ره) به قرائت مداوم این زیارت تأکید داشتند و آن را راهی برای تقرب به اهل‌بیت(ع) و برآورده شدن حاجات می‌دانستند. بسیاری از علما، قرائت مداوم این زیارت را به‌عنوان عملی مؤثر برای رفع گرفتاری‌ها و مشکلات توصیه کرده‌اند.
آیا زیارت جامعه کبیره را در خانه هم می‌توان قرائت کرد؟
بله، زیارت جامعه کبیره را می‌توان از راه دور نیز خواند. در احادیث و روایات آمده که زیارت امامان معصوم (ع) تنها به حضور فیزیکی در حرم‌های مطهر محدود نمی‌شود، بلکه زیارت از راه دور نیز ثواب و اثرات معنوی زیادی دارد. امام هادی (ع) که این زیارت را به شیعیان آموزش داده‌اند، شرط مکان خاصی برای قرائت آن تعیین نکرده‌اند. این نشان می‌دهد که مؤمنان می‌توانند از هر مکانی آن را بخوانند و به امامان (ع) عرض ارادت کنند. برای قرائت این زیارت از راه دور، مستحب است که زائر وضو داشته باشد، رو به قبله یا رو به سمت حرم امام مورد نظر بایستد، متن زیارت را با توجه و خلوص نیت بخواند و در پایان، حاجات خود را از خداوند طلب کند.
