شعائر حسینی چیست؟
شعائر کلمه‌ای عربی به معنی نشانه و جمع مکسر کلمه شعیره است. وقتی می‌گوییم شعائر حسینی یعنی آن نشانه‌هایی که سبب زنده نگه‌داشتن قیام عاشورا و حرکت امام حسین (ع) شود.
بنیانگذار برگزاری شعائر حسینی چه کسانی بودند؟
بنیانگذار عمل به شعائر، اهل بیت (ع) بودند، اما در طول تاریخ دوستداران آن حضرات، شعائر حسینی را گسترش داده و یا مصادیقی به آن افزوده‌اند.
شعائر حسینی که از اهل بیت (ع) به ما رسیده کدامند؟
پس از اهل بیت (ع) و در طول زمان مفاهیم و مصادیق دیگری در تکریم و بزرگداشت حضرت سیدالشهداء (ع) به ما رسیده که زیر مجموعه همان شعائری طبقه‌بندی میشوند که از اهل بیت (ع) دریافت کرده‌ایم. به طور کلی حضرات معصومین (ع) در برگزاری شعائر حسینی موارد زیر را در دستور کار قرار داده‌اند.
اقامه عزای سید و سالار شهیدان
پس از واقعه عاشورا جسته و گریخته مجالس عزاداری امام حسین (ع) شکل گرفته بود. در تاریخ آمده امام سجاد (ع) پس از واقعه عاشورا، به طور منظم به اقامه عزا برای امام حسین (ع) پرداختند. ایشان در مصیبت امام حسین (ع) بسیار اشک می‌ریخت. برگزاری مراسم عزا، پوشیدن لباس سیاه و اطعام عزاداران، از دیگر مصادیق اقامه عزای حسینی بود که امام سجاد (ع) به آن اهتمام داشتند. پس از ایشان نیز سایر ائمه (ع) نیز در این امر کوشش نمودند، خصوصا امام جعفر صادق (ع) که به طور ویژه مجالس عزای حسینی را بر پا و در آن شرکت می‌نمودند. حضرت با بیان فضائل و مصائب اهل بیت (ع)، عزاداری را به عنوان یک سنت حسنه و وسیله‌ای برای تقرب به خداوند مطرح می‌کردند.
زیارت قبر حضرت سیدالشهداء
از دیگر شعائر حسینی که ائمه بارها بر انجام آن تاکید داشته‌اند، زیارت قبر امام حسین (ع) در تمامی ایام سال خصوصا اربعین و عاشورا است. از دیدگاه حضرات معصومین زیارت قبر حضرت سید الشهداء (ع) آداب خاصی دارد که در مقاله آداب زیارت امام حسین (ع) بیان شده است.
آیا طبل، دهل، سنج و موارد مشابه آن جزء شعائر حسینی است؟
عزاداری برای امام حسین (ع) به عنوان یک سنت مورد تاکید اهل بیت (ع)، از جمله شعائر حسینی محسوب شده و دارای ارزش دینی است. با این حال تشخیص دقیق شعائر از مصادیق عزاداری دشوار است، زیرا این دو مفهوم در عمل، اغلب در هم تنیده شده‌اند. مصادیق عزاداری، نظیر سینه‌زنی، زنجیرزنی، استفاده از طبل و عَلَم، به خودی خود شعائر حسینی تلقی نمی‌گردند، بلکه شیوه‌هایی از عزاداری‌اند که بر اساس فرهنگ و عرف جوامع مختلف شکل گرفته‌اند. این مصادیق تنها در صورتی می‌توانند به شعائر حسینی نزدیک شوند که:
- بتوان آنها را به عنوان بخشی از شعائری که از اهل بیت (ع) به ما رسیده دسته‌بندی کرد.
- عزاداران را به اهداف قیام امام حسین (ع)، مانند عدالت خواهی و امر به معروف، نزدیک‌‌تر کنند.
- با اصول و ارزشهای دینی، مانند پرهیز از وهن دین (بد جلوه دادن دین و مناسک آن)، هم‌خوان باشند. (در این مورد رجوع به فتاوی و استفتائات مراجع تقلید کارساز می‌باشد)
بنابراین، این مصادیق به‌طور خاص شعائر حسینی تلقی نمی‌شوند، بلکه بسته به شرایط و نحوه اجرا، ممکن است در راستای شعائر حسینی قرار گیرند یا قرار نگیرند. در مقاله چرا پرچم حرم امام حسین قرمز است؟به یکی از مصادیق این شعائر پرداخته شده است.
